Woensdag 2 september 2020 op de US Open. Petra Kvitova won vanavond de eerste set van haar wedstrijd in een tiebreak. Dat deed ze op de vijftigste verjaardag van de tiebreak, die voor het eerst werd gespeeld op woensdag 2 september 1970. Dat gebeurde eveneens op de US Open. De bedenker ervan: Jimmy van Alen.
Van Alen zag in de jaren ’50 van de vorige eeuw een probleem dat ook in het huidige, moderne tennis speelt. Hij vond namelijk dat tenniswedstrijden sneller gespeeld moesten worden. Sets die gewonnen werden met 12-10 waren in die tijd geen uitzondering. Eerst bedacht hij in 1955 iets geheel nieuws en anders: het Van Alen Streamlined Scoring System (VASSS). Dit scoresysteem was gelijk aan dat in het tafeltennis, namelijk sets tot en met 21 punten, met steeds 5 servicebeurten per speler, zonder tweede services. Deze telling werd in 1955 en 1956 toegepast tijdens het United States Pro Championship. Het werd echter geen succes. De laatste set van de finale van 1955, tussen Pancho Gonzales en Pancho Segura, duurde nog steeds 47 minuten. Bovendien gaven de tennisfans de voorkeur aan de oude telling, die bij dit toernooi vanaf 1957 opnieuw werd ingevoerd.
Het scoring systeem van Van Alen leek een stille dood te sterven. Maar Van Alen gaf niet op en had meer ideeën, namelijk twee varianten van een tiebreak om sets te eindigen. De ene variant was een sudden death tiebreak op 6-6, bestaande uit maximaal 9 punten (met beslissend punt op 4-4) en de andere een 12-punten tiebreak, tot de 7, maar met twee punten verschil. Die tweede variant zou dus langer kunnen duren dan de beoogde 12 punten. De wedstrijd tussen Charlie Pasarell en Pancho Gonzales op Wimbledon 1969, die volgens de oude telling werd gespeeld en die ruim 5 uur duurde, verspreid over twee dagen, was de druppel. In de periode daarna werd tijdens diverse onofficiële toernooien geëxperimenteerd met de sudden death tiebreak van Van Alen, die uiteindelijk op 2 september 1970 voor het eerst werd toegepast tijdens een officieel toernooi, bij de US Open. “De meest revolutionaire verandering van het puntensysteem in de geschiedenis van het tennis”, ronkte het persbericht van de US Open. 26 van de 43 partijen op de eerste dag van het toernooi kenden een sudden death tiebreak. Twee daarvan vonden plaats in een vijfde set. Beide tiebreaks bereikten niet het beslissende negende punt. Was dat wel gebeurd, dan hadden in die wedstrijden beide spelers tegelijk matchpoint gehad.
Pancho Gonzalez, een speler van destijds, zei tijdens de tiebreaks meer spanning te voelen dan op ieder ander moment in wedstrijden. “Ik krijg er nog een hartaanval van”. De fans vonden het prachtig. Maar veel spelers vonden dat belangrijke wedstrijden niet beslist mochten worden door een paar puntjes in een sudden death tiebreak. Uiteindelijk werd in 1975 een compromis gevonden met de 12-punten tiebreak, eveneens van Van Alen, die tot de dag van vandaag nog bestaat. Jimmy van Alen overleed op 3 juli 1991, op 88-jarige leeftijd. Twee dagen later verloor Stefan Edberg in de halve finale van Wimbledon met 6-4, 6-7, 6-7, 6-7 van Michael Stich. Na afloop zei Edberg: “Als Jimmy van Alen niet had geleefd, stonden Michael en ik nu nog te spelen”.
mastertennis.org 